Decarbonisaziun è realisabla
Ier mesemna han il chantun Grischun, las interpresas da provediment d’energia ed ils gronds manaschis industrials da la Val dal Rain Grischuna preschentà in studi che mussa co ch’igl è pussaivel da decarbonisar en moda economica la regiun tranter Razén e Fläsch. Las investiziuns ch’èn ina part impurtanta dal plan d’acziun Green Deal sa pajan grazia a differentas mesiras.
«Las mesiras idealas per far frunt al stgaudament dal clima èn quellas che impedeschan ch’il CO₂ cuntanschia l’atmosfera», ha ditg Jon Domenic Parolini, cusseglier guvernativ e schef dal departament chantunal per la protecziun da l’ambient en ses votum introductiv. «La finamira ch’il plan d’acziun chantunal Green Deal ha cun netto nulla emissiuns da CO₂ fin l’onn 2050 è da realisar bleras mesiras che reduceschan il CO₂.» Talas mesiras han il chantun Grischun, las interpresas da provediment d’energia ed ils manaschis gronds d’industria da la Val dal Rain Grischuna tranter Razén e Fläsch preschentà ier mesemna ensemen cun l’Institut federal da controlla da material e da perscrutaziun (EMPA).
Virtid ord la necessitad
Per sa fatschentar cun la dumonda co cuntanscher fin l’onn 2050 la finamira da netto nulla 2050 en la Val dal Rain Grischuna, han otg interpresas privatas e dal maun public fundà ina maisa radunda cul titel «Sistem d’energia Val dal Rain Grischuna 2050». Las interpresas ed instituziuns da questa maisa radunda (guarda box) han incumbensà l’EMPA d’analisar scientificamain il sistem d’energia actual en la Val dal Rain Grischuna. Quai per pudair prender decisiuns sin fundament dals resultats da l’analisa. Il cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini ch’è responsabel sin il stgalim chantunal per la protecziun da l’ambient ha ditg pliras giadas durant l’inscunter cun las medias ch’il project netto nulla emissiuns en la Val dal Rain Grischuna saja ina part impurtanta, gea quasi in dals filets dal plan d’acziun chantunal «Green Deal 2050». Tant Fabio Wider, il manader da l’ovra da cement Holcim a Vaz Sut sco era Stefan Illien, il CEO dals manaschis industrials da la citad da Cuira (IBC Cuira) han discurrì d’ina grondiusa experientscha cun la maisa radunda. Omadus referents han ditg ch’els sajan surstads da la gronda veglia da tuts da cuntanscher il maximum a basa dals resultats dal studi.
Differentas mesiras
L’EMPA ha confermà entras ses studi che la decarbonisaziun da la Val dal Rain Grischuna fin l’onn 2050 possia vegnir cuntanschida. Era confermà ha l’EMPA ch’ils custs annuals per installar e manar il sistem d’energia possian sa reducir en il meglier cas per 30 pertschient. Ord vista da l’economia publica sa tractia d’ina investiziun raschunaivla. E per cuntanscher la finamira netto nulla fin l’onn 2050 dovria mesiras, scriva l’EMPA. Per exempel pumpas da stgaudar, l’electrificaziun da la mobilitad sco era la prelevaziun e l’accumulaziun da las emissiuns industrialas da CO₂. Plinavant scriva l’EMPA ch’ina extensiun da la chalur a distanza augmentass l’effizienza e la resilienza dal sistem d’energia e la rait electrica vegniss distgargiada. Novs purtaders d’energia sco idrogen, metan sintetic, biogas e geotermia pudessan gidar da diversifitgar il provediment d’energia. Sanaziuns d’edifizis gidassan ultra da quai da reducir il basegn total d’energia per fin 25 pertschient.
Auts custs che sa pajan
En occasiun da l’infurmaziun da medias ha Jon Domenic Parolini discurrì da blers daners che ston vegnir investids per il project Green Deal en general en l’entir chantun. Ils custs per il project parzial en la Val dal Rain Grischuna na sajan actualmain anc betg definitivs, ha ditg Parolini. «I dependa dals partenaris ed i dependa tge projects parzials che vegnan realisads. Quai concerna las quatter interpresas grondas involvidas, ma natiralmain er ils custs da privats.» Per l’entir plan d’acziun Green Deal saja da quintar cun circa ina milliarda francs entaifer ils proxims 25 onns, quai muntia circa 40 milliuns francs per onn. Las mesiras da netto nulla CO₂ en la Val dal Rain Grischuna sajan ina part da quella petta da custs per l’entir chantun, ha declara Jon Domenic Parolini. Las investiziuns en la Val dal Rain vegnan purtadas da tut ils acturs privats e dals manaschis dal maun public. Tuts ston investir primarmain en mesiras da lur agens manaschis.
Effizienza dals custs e decarbonisaziun
En la conferenza da medias èsi vegnì discurrì pliras giadas da la decarbonisaziun e da l’autra vart da l’effizienza dals custs. Sco quai che Jon Domenic Parolini ha declerà envers la FMR tutgan questas duas tematicas ensemen en connex cun las mesiras per reducir las emissiuns da CO₂. «La decarbonisaziun è ina tematica fixada sin livel mundial. La finamira da netto nulla fin 2050 è er ina clera finamira dal Cussegl federal.» Il Chantun saja damai dumandà ils proxims onns e decennis da contribuir sia part. Da l’autra vart ha il cusseglier guvernativ fatg allusiun a l’aspect economic. «Qua èsi da guardar da realisar las mesiras las pli effizientas per cuntanscher las finamiras da netto nulla fin il 2050.»
Ils acturs da netto nulla CO2 en la Val dal Rain
A la maisa radunda netto nulla fin l’onn 2050 en la Val dal Rain Grischuna sa participeschan l’Axpo Tegra SA, la EMS Chemie SA, la GEVAG, la Holcim (Svizra) SA, la IBC Energie Wasser Cuira, la Rhiienergie SA, la Repower SA sco era l’Uffizi chantunal d’energia e traffic e l’Uffizi chantunal per la natira e l’ambient. Questas instituziuns han incumbensà l’EMPA d’analisar scientificamain il «sistem d’energia Val dal Rain». La maisa radunda «Sistem d’energia Val dal Rain Grischuna» cuntinuescha sia lavur era suenter il studi da l’EMPA preschentà ier mesemna. (fmr/mg)
Gust da leger dapli?