Il «deal» a Flem Laax Falera sveglia damondas
L’jamna vargada ha la novitad da Flem, Laax e Falera svegliau l’attenziun: Las treis vischnauncas vulan, sco partenarias unidas ella societad Finanz Infra SA, cumprar dallas pendicularas Arena Alva SA l’infrastructura sil cuolm. Las partidas han communicau l’intenziun senza menziunar detagls. Biaras damondas ein cunquei aunc aviartas.
Tuttas medias han rapportau dalla fatschenta ch’ei instradada: Las suprastonzas communalas dallas treis vischnauncas Flem, Laax e Falera ed il cussegl d’administraziun dallas Pendicularas Arena Alva SA han semtgau in contract. Cun ina communicaziun ufficiala annunzian las partidas ina mesira strategica: La Finanz Infra SA, fundada avon 20 onns ed en possess maioritar dallas vischnauncas, duei surprender tutta infrastructura silla muntogna ch’ei oz en possess dallas pendicularas. Culla cumpra vulan las vischnauncas impedir che investurs jasters s’ignivien ella destinaziun turistica. Dapli detagls ein buca enconuschents, quei che sveglia damondas. La FMR ha rimnau enquala damonda ed emprova da rispunder ellas.
Eis ei buca ina resca memia gronda per las vischnauncas da Flem, Laax e Falera da surprender l’entira infrastructura dallas Pendicularas Arena Alva SA?
Il professer d’economia Christian Laesser meina all’Universitad da Sogn Gagl il center da perscrutaziun per turissem e transports. El capescha ils dubis ch’ei sa dar pertuccont rescas finanzialas. El gi denton: «Igl ei ina damonda dallas contractivas e dalla summa che la fatschenta cuosta. A quella summa sto il prezi d’affittaziun allas Pendicularas Arena Alva SA la finala sedrizzar.»
Con cuosta quei «deal» insumma?
La damonda centrala sa e vul aunc negin rispunder. En cerchels dall’economia discuor’ins da plirs tschiens milliuns. Sche la cumpra dall’infrastructura cuosta 100, 150, 200 ni dapli milliuns francs ei aunc buca sclariu. La summa effectiva ha in’influenza silla resca. «Pli aults ch’il prezi da cumpra ei, e pli aults ch’il gudogn annual per las vischnauncas sto esser», gi Christian Laesser. Las partidas ein secunvegnidas da tener discus l’informaziun dil prezi ed era auters detagls tochen mesjamna, ils 24 da settember 2025. Lu vegnan ils treis presidents communals Franz Gschwend, Christoph Schmidt e Norbert Good, ensemen cun Adrian Wolf, il meinaproject, e Reto Gurtner, il president dil cussegl d’administraziun dallas Pendicularas Arena Alva SA, a dar plaid e fatg en caussa.
Tgei infrastructura includa il project dalla midada da maun insumma?
En tut vegnessan 29 runals, sutgeras, telefericas e pendicularas, cun staziuns a val e da muntogna ad ir alla Finanz Infra SA. Quella societad posseda gia oz ils cundrezs da far neiv artificiala e finanzieschan il manteniment dils 224 kilometers pistas.
A tgi s’auda la Finanz Infra SA atgnamein?
La societad s’auda oz allas vischnauncas Flem (32 %), Laax (32 %), Falera (16 %), Trin (8 %) ed allas Pendicularas Arena Alva (12 %).
Tgei influenza han las vischnauncas burgheisas, sco possessuras dil terren en dretg da baghegiar, da quella fatschenta gronda denter vischnauncas politicas e pendicularas?
Quella damonda vegn ad esser part dallas contractivas e dils discuors davos las culissas. Sco possessuras legalas dil terren e dallas parcellas han las vischnauncas burgheisas segir in plaid decisiv els discuors.
Eis ei prudent e necessari ch’il maun public, vul gir vischnauncas, semischeidan ell’economia privata?
«Igl ei caussa dallas vischnauncas da decider, tgei rolla ch’ellas vulan surprender ella promoziun dall’economia locala», rispunda Marcus Caduff. Il schef dil departament dall’economia publica grischuna, cusseglier guvernativ Marcus Caduff, puntuescha sin damonda dalla FMR ch’il turissem ei in impurtont sectur economic pil cantun Grischun, sco era per las vischnauncas da Flem, Laax e Falera. «Igl ei caussa dallas vischnauncas da giudicar, schebein ins vul surprender l’interpresa cun las schanzas ed ils avantatgs, denton era cun las rescas ed ils disavantatgs che seresultan», gi Marcus Caduff.
Christian Laesser gi leutier: «Il maun public promova e sustegn l’economia privata e la concurrenza. Cantuns, Confederaziun e vischnauncas semischeidan gia oz, tras las submissiuns, ell’economia privata. El cass ‹Pendicularas Arena Alva› dependa ei co il contract vegn ad esser formulaus.» Bia pli central seigi tenor il professer d’economia dall’Universitad da Sogn Gagl, con che resti la finala dil gudogn annual allas vischnauncas.
Entochen ussa han ils interprendiders privats adina reclamau sch’il maun public ei s’engaschaus. Ed ussa?
Pertuccont quei dilemma pren il president dalla regenza, cusseglier guvernativ Marcus Caduff, posiziun aschia: «Igl ei caussa dils proprietaris ed acziunaris da decider schebein ins vul vender l’interpresa al maun public – ed igl ei la decisiun dils votants e dallas votantas da giudicar schebein ins vul quei. Ina buna collaboraziun ei ina dallas premissas per haver success – gest el sectur turistic, nua che bia acturs ein involvai. La discussiun ch’ei vegnida lantschada uss possibilitescha alla populaziun da s’occuppar cugl avegnir dil turissem ella regiun, da ponderar la rolla dalla vischnaunca e da discutar gl’avegnir dallas pendicularas. Ina tala discussiun vesel jeu sco schanza – independentamein dalla decisiun ch’il pievel pren la finala.»
Ei Vail Resort insumma interessaus vid L’Arena Alva?
En ina posiziun alla «NZZ am Sonntag», publicada dumengia vargada, ils 14 da settember, signalisescha il schef dalla partiziun Svizra da Vail Resorts, Mike Goar, interess da cumprar las Pendicularas Arena Alva. «Nies focus eis ei da crescher ell’Europa e da far impurtontas investiziuns leu», aschia Mike Goar. Gia oz posseda Vail Resorts 40 territoris da skis sigl entir mund. Christian Laesser, il professer dall’Universitad da Sogn Gagl, capescha las resalvas ch’ins ha ella regiun Flem Laax Falera enviers las queidas da cumprar l’Arena Alva. La vendita dallas pendicularas da Crans Montana al concern american ha pilver irritau la branscha svizra dil turissem da skis. Ils Americans han cumprau il matg 2024 85 % dallas aczias dalla CMA SA (Remontéees Mécaniques Crans-Montana Aminona) per ina summa da 118,5 milliuns francs.
Era il departament dall’economia publica dil Grischun informaus dallas contractivas? Respectiv han las vischnauncas giu contact cul Cantun enten preparar quei project?
Il cusseglier guvernativ responsabel, ed uonn era president dalla regenza, Marcus Caduff, rispunda: «Jeu sun buca staus entretschaus ordavon ellas discussiuns. Quei fa denton era buca da basegns, cunquei che la decisiun ei caussa dallas vischnauncas.»
Ei quei in model che savess far scola en autras regiuns?
Il schef dall’economia grischuna, cusseglier guvernativ Marcus Caduff, gi leutier: «Gliez ei grev da giudicar, cunquei che las premissas ein zun differentas tier las destinaziuns sco era tier las vischnauncas.»
Tgei ein ils proxims pass e termins?
Ils 24 da settember 2025 vegnan las votantas ed ils votants dallas treis vischnauncas Flem, Laax e Falera a retscheiver il messadi culla proposta da lur suprastonzas communalas. Lu han quellas in meins peda da ponderar, discutar e formar in’opiniun. Ils 23 d’october ei la radunonza communala a Falera ed ils 24 d’october suonda quella a Laax. Votantas e votants da Flem prendan posiziun all’urna dumengia, ils 26 d’october.
Gust da leger dapli?