«Uossa füss il meglder temp per fer la vaccinaziun»

Tuot il Grischun, cumprais l’Engiadin’Ota, vela scu territori da ris-ch per üna infecziun cun la malatia meningoenzephalitis da la sted tampriva (FSME, tud. Frühsommer-Meningoenzephalitis). Quella malatia (guarda boxa) vain – sper las malatias borreliosa e tularemia – transmissa da zechas infectedas, e quists insects rivan da surviver in territoris adüna pü ots. «Pü bod d’eira il cunfin, fin inua cha zechas savaivan surviver, tar 1300 m s. m.. Alura avaunt var desch ans es quel ieu sün var 1600 m s. m. – ed hozindi as chatta que zechas sün var 2000 m s. m.», declera la doctoressa chantunela Marina Jamnicki.

Eir cas dad FSME in Engiadina

In cas d’üna infecziun cun FSME ho quella da gnir annunzcheda a l’Uffizi da sandet chantunel. A reguard las cifras dad FSME per quist an sun gnieus annunzchos fin uossa dudesch cas in tuot il chantun Grischun, duos da quels sun gnieus registros i’ls contuorns da Scuol. Tenor la doctoressa chantunela do que ils pü bgers cas da FSME illa regiun da Cuira. Scu conguel: l’an passo nu ho que do üngüns tels cas in Engiadina.

«Intaunt vela tuot la Svizra – pigliand oura il chantun Tessin – scu territori da ris-ch per FSME – dimena eir l’Engiadin’Ota. Però na tuot las zechas sun infectedas cun FSME, sur tuot l’Europa sun que tuot tenor il territori traunter 0,2 % e 5 %», declera Marina Jamnicki.

Resultat da la müdeda dal clima

Cha las zechas as rivan da deraser adüna dapü, sto tenor la doctoressa chantunela in connex cun la müdeda dal clima. Ils territoris optimels per cha las zechas – u clavaruns e raischens, scu cha quists insects vegnan eir numnos – sun nempe lös cun ün clima ümid ed amabel. Invierns fich fraids percunter pisseran cha’ls raischens nu survivan la stagiun pü fraida e nu’s saun alura multiplicher da nouv. Impü nu spordschan steds fich süttas bunas cundiziuns per clavaruns. «Dimena il lügl da quist an cun bgera plövgia d’eira fich favuraivel per las zechas. In generel as po dir ch’ellas rivan adüna in territoris pü ots e que es eir üna dumanda dal temp fin cha s’haun etablidas cumplettamaing eir in Engiadin’Ota – adonta da l’inviern fraid», disch Marina Jamincki.

La müdeda dal clima nu pissera però be cha’ls raischens scu tels as derasan adüna dapü in tuot l’Europa. Il clima pü amabel chaschuna nempe tenor Marina Jamnicki eir cha’ls virus dad FSME rivan da surviver meglder e cha que do uschè eir adüna dapü territoris da ­ris-ch per FSME. Ma memma chod e memma süt nu po que neir na esser, scu cha que as vezza vi da l’exaimpel dal chantun Tessin. Causa il clima i’l chantun dal süd nu s’ho il FSME auncha propi pudieu etablir lo.

Dapü vaccinaziuns düraunt ils ultims ans

Cha las zechas ed FSME dvaintan adüna pü suvenz eir ün tema in Engiadin’Ota, que conferma l’apoteker e mainagestiun da l’apoteca Piz Ot a Samedan, Gian-Battista Camenisch. El disch: «La glieud es pü sensibiliseda ed impustüt persunas chi vaun bger oura i’l god e la natüra vegnan eir a dumander per la vaccinaziun cunter FSME e la faun tar nus.» El agiundscha cha quella dumanda s’hegia augmanteda düraunt ils ultims trais fin quatter ans magari e ch’els fatschan in lur apoteca var 30 vaccinaziuns l’an cunter FSME.

Tenor Marina Jamnicki füss que uossa, düraunt l’utuon, güsta eir il meglder temp da l’an per fer la vaccinaziun cunter FSME: «Scha que’s fo uossa la vaccinaziun, alura as esa protet bain cunter FSME a partir da la prümavaira chi vain, cura cha la zechas sun alura darcho in gir.»