Il tscheiver a Breil ei entraus
A Breil han liug uonn las empremas fiastas da tscheiver en Surselva. Suenter che Danis ha giu tscheiver avon in’jamna han ils da Breil festivau lur tscheiver cun ina disco per affons, in concert monstrus ed in marsch a steila la sonda vargada. Las Patlaunas sco musica da tscheiver ed organisatura dil tscheiver a Breil festiveschan uonn lur giubileum da 35 onns.
Il tscheiver da Breil dalla sonda vargada ei staus sut l’enzenna dil 35avel anniversari dallas Patlaunas, la musica da tscheiver da Breil. La fiasta da giubileum seigi il tscheiver dalla fin d’jamna a Breil, di Lena Cadalbert, la presidenta dallas Patlaunas. «Nus festivein cun ina disco pils affons, in marsch a steilas ed in concert monstrus sin plaz Cadruvi.» A quellas occurrenzas ein suandai sis concerts da musicas da guggas en halla polivalenta.
Breil ha treis guggas
Tenor la presidenta dallas Patlaunas separticipescha la musica da tscheiver da Breil allas fiastas da tscheiver che han liug en Surselva. «Nus mirein da sustener ils da Trun, Sedrun e Glion. Ed inagada per onn mein nus – sco biaras autras musicas da tscheiver era – ad in tscheiver ella Bassa. Uonn vegn quei ad esser l’entschatta da mars. Quei ei la finiziun dil tscheiver 2025 per nus dallas Patlaunas.»
Las Patlaunas seigien vegnidas fundadas el temps che la musica da guggas seigi vegnida en moda era en Surselva, declara Lena Cadalbert. «Nossa musica da tscheiver ei buca stada ina dallas empremas e buca ina dallas davosas.» Tenor las paginas d’internet dallas musicas da tscheiver sursilvanas ein las empremas guggas sco per exempel las Bagordas da Mustér ni era las Latiarnas da Danis/Tavanasa vegnidas fundadas avon circa 40 onns. La vischnaunca da Breil ha actualmein treis musicas da tscheiver: Las Latiarnas da Danis/Tavanasa, Las Bagordas da Danis/Tavanasa e Las Patlaunas da Breil.
Biars vulan buca esser ligiai
La presidenta dallas Patlaunas, Lena Cadalbert, di ch’ei detti dus commembers dallas Patlaunas che seigien dapi 34 onns musicants activs. «Igl ei empau ina mischeida da commembras e commembers pli giuvens e pli vegls.» En scadin cass hagien Las Patlaunas fetg biaras commembras e commembers che seigien fideivels dapi onns. «Quei che fa dapli quitaus a nus, ei igl avegnir, vul dir da survegnir novas musicantas e musicants», manegia la presidenta. «Il meglier ei, sch’ins contonscha in’entira gruppa enina. Singulas ni singuls entran strusch.» Las Patlaunas hagien fatg in’acziun da reclama speciala igl atun vargau: in excercezi liber per interessentas ed interessents che hagien saviu vegnir a fuffergnar. Otg persunas hagien priu part da quei di. «Nus entschevein mintgamai il settember culs excercezis che han liug ina gada per jamna la sonda ni la dumengia», raquenta la presidenta. «Quei cuozza entochen il schaner e lu vegn il tscheiver cun plirs engaschis duront pliras fins d’jamna.» Quei seigi in liung temps. Buca tuttas e tuts giuvens veglien esser ligiai aschi ditg. «E perquei datti deplorablamein era da quellas e da quels che restan lu mo in temps tier nus.» Lena Cadalbert di ch’egl onn giubilar hagien Las Patlaunas 23 musicantas e musicants activs.
Collaboraziuns enstagl fusiuns
«La situaziun cun commembers novs ei buca empermettenta», di Lena Cadalbert. «Mo ina fusiun cun ina musica vischinonta ei tenor mei era buca la sligiaziun ideala. Sch’ei dess ina orda duas ni treis guggas, lu stuessan nus quintar cun extradas en tuttas treis formaziuns e la musica fusiunada havess carteivlamein buca bia dapli commembras e commembers che quei che nus havein ussa en duas ni treis musicas.» En in pèr onns vesi quei forsa ora auter, mo ussa prefereschien Las Patlaunas plitost da far projects communabels cun autras formaziuns. «Nus fagein uonn per exempel in’occurrenza communabla cun la musica da tscheiver Grischalottas da Glion/Falera. Quei ei bien pils contacts cun autras musicas dalla regiun.»
Las Patlaunas festiveschan uonn lur 35avel onn dapi la fundaziun. La presidenta Lena Cadalbert di che quei seigi gest era ina buna caschun da far in viadi. «Nus fagein circa mintga tschun onns in viadi. La fin da mars mein nus uonn ina fin d’jamna a Zermatt e gudin leu la cumpignia senza squetsch da termins e senza instruments.» Occurrenzas sco tals viadis dall’uniun dettien biars ligioms. E tenor l’experientscha da Lena Cadalbert detti in viadi e lu la pausa da stad puspei niev slontsch per far vinavon.
Da Domat
tochen Tujetsch
En Surselva ein ils usits da tscheiver differents tut tenor engaschi da l’uniun da giuventetgna ni dallas musicas da tscheiver. En entgnis loghens datti tils cun costums. A Mustér datti el temps da tscheiver era aunc la tradiziun dalla Dertgira nauscha. Sco origin dil tscheiver vala quel da Domat. Leu va il tscheiver a fin culla gievgia grassa. Naturalmain astgan las musicas da tscheiver buca muncar. A Domat sunan sper las guggas denton era aunc ils tamburs ed ils fiffers. (fmr/mg)
Tscheiver 2025
en Surselva
1. da fevrer 2025 Tscheiver a Medel
8 da fevrer 2025 Tscheiver a Sumvitg
15 da fevrer 2025 Tscheiver a Glion
22 da fevrer 2025 Tscheiver a Trun
27 da fevrer 2025 Tscheiver a Sedrun
1. da mars 2025 Tscheiver a Mustér
Gust da leger dapli?